مردی شهادت طلب که تا لحظات پایانی عمرش جنگیدن با دشمن صهیونیستی را رها نکرد و حالا مقاومت و شهادت مظلومانه او نمادی برای شرافت، وطن‌دوستی و عزت است. هر چند که از دست دادن مردان بزرگ قابل جبران نیست اما ایمان داریم که روحیه شهادت طلبی، قهرمانی و فداکاری ابوابراهیم در سراسر جهان هزاران سنوار و نصرالله تربیت خواهد کرد و راه رسیدن به بیت المقدس را هموارتر می‌کند.

گفت‌وگوی ما با حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا جواهری، استادیار دانشگاه فردوسی مشهد درباره شهادت و شهادت طلبی در آموزه‌های دین مبین اسلام است. او می‌گوید که با روحیه شهادت طلبی می‌توان در مقابل باطل به پیروزی رسید.

شهید و شهادت طلبی در اسلام

دکتر جواهری با بیان اینکه شهادت و شهادت طلبی از موضوعات قرآنی و حدیثی بسیار مقدس در اسلام است، می‌گوید: ارزش شهادت که از اصول مهم اسلامی و از ضروریات دین اسلام است باید به درستی شناخته شود. بهترین منبع برای شناسایی منشأ ماهیت و ویژگی‌های شهادت، بررسی و کشف ابعاد و زوایای آن در قرآن کریم و احادیث اهل بیت(ع) است. باید مسلمانان و مؤمنان از امتیازات بی‌نظیر شهادت طلبی آگاه شوند و با شهادت طلبی در راه سعادت و کمال گام بردارند. شهید مرتضی مطهری(ره) در تبیین اقسام مرگ‌ها درباره شهادت می‌نویسد «مرگی شهادت است که انسان با توجه به خطرات احتمالی یا ظنی یا یقینی فقط به خاطر هدفی مقدس و انسانی و به تعبیر قرآن فی سبیل الله از آن استقبال کند». بر این مبنا شهادت باید در راه خدا و فی سبیل‌الله باشد، یعنی هدف مقدس بوده و انسان بخواهد جان خود را فدای هدف مقدس خود کند. دیگر اینکه آگاهانه باشد. شهادت ایستادگی آگاهانه و مقاومت هوشیارانه در راه هدف مقدس و فدا کردن آگاهانه تمام هستی خود در راه رسیدن به هدف مقدس است. شهادت‌طلب انسانی است که در راه خدا آماده شهادت است و آرزوی شهادت دارد. در انگیزۀ شهید قدرت، ثروت، ریاست، شهرت، دنیاگرایی، شرارت، ستمگری، تبعیض، رفاه طلبی و سلطه طلبی و... جایی ندارد. او آگاهانه و تنها برای خدا با رهبری الهی پیامبر(ص)، امام و نایب امام فداکاری می‌کند.

اخلاص و پذیرش شهادت برای پایداری اسلام

ایشان ادامه می‌دهد: نخستین رکن شهادت طلبی آگاهی، شناخت و اراده و اختیار است. شهید بر اساس اندیشه و آرمان با بهره‌گیری از عقل و وحی الهی و اراده در صحنه‌های نبرد سنگین حق و باطل حضور دارد. دومین رکن از ارکان شهادت طلبی اخلاص و انگیزه الهی و پاکی نیت و رهایی از انگیزه‌های انحرافی و غیرالهی و دوری از دنیاگرایی و وسوسه‌های شیطانی و پیروی از هوای نفس است. نکته مهم دیگر شهادت طلبی، آمادگی برای کشته شدن در راه خدا است. شهادت طلب از خطرات راه و نقشه راه با خبر است و با یقین و یا احتمال کشته شدن در صحنه‌های درگیری‌های سخت، نابرابر و پر خطر تنها برای خدا وارد می‌شود و پایدار می‌ماند. رکن چهارم نیز اعتقاد به تکلیف‌گرایی و عمل به وظیفه شرعی و پذیرش مرگ برای پایداری اسلام راستین است. شهادت‌طلب انسان اندیشمند، خردمند، فرهیخته، آگاه، ایثارگر، مجاهد، مخلص، مؤمن و خودساخته‌ای است که با بصیرت و آگاهی دینی در کارزار حق و باطل سربلند، عزیز و پیروز واقعی و حقیقی است.

شهادت مرگ نیست

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح می‌کند: شهادت طلب گر چه در ظاهر شکست خورده و از سوی دشمن کشته می‌شود، ولی این شکست ظاهری را پیروزی و سعادت می‌داند. او می‌رود تا اسلام پایدار بماند و مسلمانان با عزت و کرامت و آزادگی زندگی کنند. رکن پنجم الگو قرار دادن پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و حرکت همراه با رهبری الهی است. ایمان به خدا و پیامبر(ص) و اوصیای پیامبر و تلاش در تداوم و استمرار رهبری انبیاء و امامان، زیربنای شهادت است. در عصر غیبت تنها با اعتقاد به رهبری دینی معطوف به وحی الهی و سنت نبوی و حدیث اهل بیت(ع) است که شهادت طلبی از هر گونه گزند و انحراف دور می‌ماند. فقط با اطاعت و فرمانبرداری از نائب امام زمان(عج)، فقیه عادل و چنگ زدن بر عروه الوثقای قرآن و عترت و تقلید از مرجعیت و هماهنگی کامل با ولایت فقیه؛ شهادت و شهادت طلبی عامل رستگاری و رضوان الهی و بهشت جاویدان است.

دکتر جواهری ادامه می‌دهد: این ارکان که ذکر شد ماهیت شهادت و هویت شهادت طلبی را تشکیل می‌دهند و راز ماندگاری و پایداری و ثمربخشی ماهیت شهادت و شهادت طلبان نیز همین است. راهنمایان و الگوهای شهادت طلبی پیامبر اعظم حضرت محمد(ص)و فاطمه زهرا(س) و ائمه معصومین(ع) اسوه‌های بزرگ شهادت هستند. پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) او راه و رسم شهادت طلبی را آموزش دادند و مکتب شهادت طلبی را در جهان اسلام به وجود آوردند. آنان آموزگاران شهادت طلبی و پیشگامان شهادت طلبی در تاریخ جهاد و شهادت در دین جامع، جهانی و جاویدان اسلام اند.

شهادت در کلام امیرمؤمنان(ع)

استادیار دانشگاه فردوسی مشهد عنوان می‌کند: پیامبر(ص) و اهل بیت ایشان(ع) در روایات متعددی به جایگاه و ارزش شهید و مقام شهادت اشاره کرده‌اند که در این فرصت محدود به برخی از آنان اشاره می‌کنیم. امیرمؤمنان علی(ع) در روایتی نقل شده در میزان الحکمه در فضیلت و ارزش شهادت فرموده‌اند «برترین مرگ کشته شدن در راه خدا و شهادت است و سوگند به کسی که جانم در دست اوست، هزار بار ضربت با شمشیر آسان‌تر از یک مرگ در بستر است». همچنین در ارزش شهادت و بیان شهادت طلبی خویش در خطبه ۱۲۳ نهج البلاغه فرموده‌اند «گرامی‌ترین نوع مرگ، شهادت است و سوگند به کسی که جان فرزند ابوطالب به دست اوست، هزار ضربت با شمشیر برایم از مردن بر بستر در غیر اطاعت خداوند آسان‌تر است». این رهنمودهای علوی آموزه‌های فراوانی برای شکل گیری فرهنگ سیاسی شیعی دارد و نظریه دینی لزوم و ضرورت آمادگی برای شهادت و شهادت طلبی را تبیین کرده و اهمیت و جایگاه عالی شهادت طلبی را بیان می‌کند. سرانجام زمانی که ضربت ابن ملجم بر سر مبارک امام علی(ع) فرود آمد و امام(ع) در آستانه رسیدن به آرزوی دیرینه خودش قرار گرفت فرمود «به خدای کعبه رستگار و پیروز شدم». امیرمؤمنان(ع) خیرخواه یاران خویش بود و آن چه را برای خویش از خدا می‌خواست برای آنان نیز درخواست می‌کرد. در پایان خطبه برای اصحاب فرمود «از پروردگار مسئلت می‌نمایم که به ما و شما خشیت سعادتمندان و منزل های شهیدان و همراهی با پیامبران را روزی گرداند». در این دعای علوی درخواست شهادت برای خویش و یاران شده است تا با شهادت به منزلهای شهیدان در بهشت برسند.

دکتر جواهری تصریح می‌کند: شهادت عالی‌ترین، گرامی‌ترین و برترین نوع مرگ است. امامان معصوم(ع)، طبق بیان امام هادی(ع) در زیارت جامعه کبیره امامان(ع) ساسة العباد هستند یعنی سیاستگزاران بندگان خدا هستند و تمام آموزه‌های سیاسی اسلام در پرتو رفتار و گفتار پیامبر خدا(ص) و اهل بیت(ع) آشکار می‌شود. نه تنها پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) همه شهادت طلب بودند بلکه تمام یاران امام مهدی(عج) و اصحاب آن بزرگواران و امامان(ع) نیز شهادت بودند تا جایی که بر اساس روایات در انقلاب جهانی مهدوی، یاران امام زمان(عج) شهادت طلبانی هستند که در راز و نیاز و مناجات با خداوند درخواست شهادت می‌کنند. چرا که بر اساس فرامین بزرگان دین ما که به بخش اندکی از آن اشاره شد؛ شهادت طلبی، عامل پیروزی بر باطل است و سرنوشت و سرانجام شهادت طلبان عارف و صادق، شهادت یا اجر شهادت و در نهایت رستگاری است.

خبرنگار: رایان یگانه خراسانی